ارزیابی بین المللی وضعیت ازن،پایان نامه حفاظت از لایه ازن
ساز و کارهای پرتکل مونترال برای انطباق دولت های در حال توسعه
اهمیت رژیم حفاظت از لایه ازن در این است که در خصوص موضوعاتی که هنوز در مورد آن در حقوق بین الملل محیط زیست قاعده ای تنظیم نشده بود قاعده سازی کرد. عموما رژیم های حقوقی محیط زیست معمولا برپایه یک کنوانسیون قالب و پروتکل های اجرایی بنا نهاد گذاشته می شوند. از جمله کنوانسیون 1985 وین و پروتکل مونترال در بسیای از موارد اسناد حقوقی غیر الزام آوری را که نمایندگان دولت ها در مذاکرات ارائه کرده اند در خود ادغام می کنند مقل برخی از اصول بیانیه 1972 استکهلم و بیانیه 1989 هلیسنکی که در رژیم حفاظت از لایه ازن وارد شدند و معاده وین و پروتکل مونترال بعد از تصویب در رژیم حقوقی خود هم حقوق سخت و هم حقوق نرم به وجود می آورند از قبیل تصمیمات، قطعنامه ها یا توصیه ها که الزام آور نیستند کنفرانس اعضا تاکنون توصیه های زیادی را برای تفسیر و تشریح متن کنوانسیون تصویب کرده است.
تخریب لایه ازن فی نفسه به عملکرد دولت ها مربوط نمی شود بلکه با فعالیت های صنعتی در درون آن مرتبط است از این گفته میتوان استنباط کرد که حل مشکل لایه ازن نیاز به تعدیل الگوهای اجتماعی و اقتصادی دارد بعلاوه تخریب لایه ازن بیشتر به شکاف موجود در توان اقتصادی، علمی، حقوقی و فنی میان دولت ها منتسب است تا به عدم رعایت ضوابط بین المللی با این نگرش رژیم حفاظت از لایه ازن برای انطباق دولت ها با تعهدات وین رژیم سازوکارهایی را پیش بینی کرد.
گفتار اول:تشویق دولت های در حال توسعه به مشارکت در رژیم حفاظت از لایه ازن
موثر بودن رژیم جهانی حفاظت از لایه ازن مستلزم مشارکت همه یا اکثر دولت هایی بود که و مصرف کننده عمده مواد تحت کنترل بودند دولت های در حال توسعه تمایل زیادی به پیوستن به کنوانسیون وین نشان ندادند. زیرا حتی اگر اهمیت ابعاد انسانی مشکل کاهش لایه ازن را درک کرده بودند نیازمند زمان و حمایت مالی و فنی بودند تا بتوانند خود را با تعهدات تطبیق دهند. بنابراین پروتکل مونترل سازوکارهایی را تاسیس کرد که آن دولت ها توانستند به کمک آن ها توان خود را برای انطباق با تعهدات رژیم حفاظت از لایه ازن بالا ببرند.[1]
مشارکت کشورهای در حال توسعه در تاسیس و پایداری رژیم پروتکل گام بسیار مهمی در توسعه رژیم حفاظت از لایه ازن بود زیرا اگرچه دولت های در حال توسعه در زمان تدوین پروتکل نقش در انتشا مواد کاهش دهنده لایه ازن نداشتند اما پتانسیل زیادی برای انتشار آن مواد در آینده در آنها دیده می شد.[2]
ساز و کارهای مربوط به تشویق دولت های در حال توسعه بای پیوستن به رژیم حفاظت از لایه ازن در پروتکل مونترال و اصلاحیه های بعدی آن تدبیر شده و توسعه پیدا کرد. این سازوکارها شامل تعیین دوره گذار، انتقال فناوری و کمک مالی هستند.
در واقع دولت های در حال توسعه همان مستعدات عصر استعمار هستند در خصوص مسائل محیط زیست دولت های استعمارگر برای آنها قانون وضع نموده و مدیریت محیط زیست را با جدیت اعمال میکردند.
زمانی که این دولت ها به استقلال رسیدند در مورد مناطق حفاظت شده همان رویه قبلی را ادامه دادند اما درخصوص مشکلات جدید محیط زیست معمولا به دلیل مشکلات اقتصادی و اهمیت به توسعه پایدار توجهی به حل مشکلات هزینه آور محیط زیست و وضع قوانین مقتضی نداشتند در صورتی هم که مقرراتی وضع میکردند چندان پایبند به آن نبودند به عبارتی حفاظت از محیط زیست در دولت های در حال ت
اولین ارزیابی بین المللی از وضعیت ازن/کنوانسیون وین 1985
در سال 1975 اولین ارزیابی بین المللی از وضعیت ازون در سطح جهانی را انجام داد. نتایج این ارزیابی بین المللی به گونه ای شدید و هشدار دهنده بودند که نیاز برای اتخاذ تدابیر و واکنش سریع به این مشکل را ضروری می دانست از همین روند در نتیجه همکاری بین برنامه محیط زیست ملل متحد و سازمان جهانی هواشناسی برنامه عملی در مورد لایه ازون ایجاد شد همچنین در سال 1981 برنامه محیط زیست ملل متحد مذاکراتی را برای یک کنوانسیون جهانی چارچوب در مورد حفاظت از لایه ازون آغاز کرد.
از آنجایی که تاثیر مواد شکاف دهنده ازون جهانی است و همه کشورها را در برمی گیرد بهمین دلیل یک رژیم حقوقی در این خصوص فقط زمانی موثر خوهد بود که در مقیاس جهانی مطرح شود به منظور پیروی جهانی کشورها از معاهده، منافع دولت های مختلف باید در طی فرایند مذاکره در نظر گرفته به نحوی به توافق و سازش برسند در همین ارتباط در خلال مذاکرات، کشورهای در حال توسعه ترس از این داشتند که اعمال محدودیت ها بر تولید مواد خاص که شکاف دهنده ازون هستند ممکن است مانع توسعه صنعتی آنها شود کشورهایی که صنایع آنها متکی به این مواد بود نیز همانند برخ کشورهای جامعه اروپایی نسبت به پذیرش هزینه های بالای اتخاذ تدابیر کنترلی برای تولید و مصرف این مواد تمایل چندانی نداشتند. برخی دولت ها بر تدابیر و اقدامات کنترلی هرچند هزینه زا، تاکید داشتند دلیل این کشورها بر اتخاذ این چنین تدابیری اثبات خطرات آنها و تاثیرات ناشی از آنها بود. با وجود این کشورهایی که تاکنون تولید و مصرف CFC را کاهش داده بودند خواستار این بودند که کشورهای دیگر نیز تدابیری در خصوص کاهش استفاده از این مواد اتخاذ کننده و این مواد را در یخچال ها و اسپری ها استفاده نکنند.[1]
بند سوم:بررسی مواد کنوانسیون وین و ضمائم آن بطور کلی
کنوانسیون وین حفاظت از لایه ازن 1985 بعد از اجماعی که در 22 مارس 1985 حاصل شد شکل گرفت تصویب شد. بطور کلی مواد 1 تا 5 کنوانسیون به موضوعاتی از قبیل تعاریف، تعهدات کلی به تحقیق و بررسی علمی منظم و همکاری در زمینه های حقوقی، علمی و فنی و انتقال اطلاعات میپردازد.
مواد 6 تا 10 در مورد نهادهای داخلی کنوانسیون یعنی کنفرانس اعضا دبیرخانه و نیز در مورد تصویب پروتکل، اصلاح کنوانسیون یا پروتکل و تصویب، پذیرش، قبول یا الحاق و حق رای گیری اختصاصی دارد.
مواد 16 تا 21 در رابطه بین کنوانسیون و پروتکل لازم الاجرا شدن کنوانسیون، حق شرط، کناره گیری، مرجع تودیع اسناد و متون قابل استناد تشریح شده است.
ضمیمه1 کنوانسیون مربوط به تحقیقات علمی منظم در موارد مختلف از جمله واکنش های فیزیکی و شیمیایی در جو، تاثیر تغییر جو بر سلامتی انسان و بر آب و هوا و همچنین آثار بیولوژیکی و آثار تخریبی است. بعلاوه ضمیمه مزبور به منابع مهم کاهش لایه ازن مثل مواد کربنی، نیتروژنی،مواد کلرینی ازجمله کلروفلوروکربن ها، مواد برومینی و مواد هیدروژنی نیز می پردازد.
ضمیمه 2 کنوانسیون به تبادل اطلاعات علمی، فنی، اجتماعی، اقتصادی، تجاری فی ما بین دولت ها اختصاص یافته است.
ضمیمه اول کنوانسیون صرفا از کلروفلوروکربن ها به عنوان ماده ای نام می برد که تصور می شود ظرفیت تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی لایه ازن را دارند.علیرغم همه تلاش هایی که برای پیش بینی اقداماتی در خصوص کنترل کلروفلوروکربن ها در کنوانسیون به عمل آمد ،دولت ها نتوانستند در این زمینه به توافق برسند .ماده 8کنوانسیون مقرر می کند که برای رسیدن به اهداف مندرج در ماده 2 کنوانسیون ،کنفرانس اعضا میتواند در نشستهای خود پروتکلهایی را تصویب نماید.[2]
ایراد کلی کنوانسیون در این است که محتوای آن ضرورتی برای انجام الزامات مقدره استنباط نمی شود با وجود چنین انتقاد ذاتی به کنوانسیون، کنوانسیون اولین سند حقوقی بین المللی برای حفاظت از لایه ازن میباشد و از این رو گام مهمی در توسعه حقوق بین الملل و جقوق بین الملل محیط زیست بطور اخص محسوب میشود.
با این حال به موجب ماده 1 کنوانسیون هریک از اعضا میتوانند با در نظر گرفتن ملاحظات علمی و فنی اصلاحاتی را در مورد این کنوانسیون یا پروتکل ها پیشنهاد کنند.
همانطور که ملاحظه میشود به موجب این مقرره یکی از ویژگی های کنوانسیون و پروتکل پویایی آن است به نحوی که رژیم حاکم بر لایه ازن همگام با پیشرفت های علمی و فنی به روز می شود با اینکه تعداد اسناد حقوقی موجود در این رژیم نسبت به سایر رژیم های محیط زیستی بسیار کم است اما یکی ازمدرن ترین و به روزترین رژیم هاست و این ویژگی یکی از دلایل بهبود وضعیت لایه ازن است.[3]
[1] – رابیتسون نیکلاس، مبانی حقوق بین الملل محیط زیست، ترجمه سید محمدمهدی حسینی، ص 280.
107-The Vienna convention , article 8.
[3] – The Vienna convention , Artike 2.
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
بررسی سازوکار اجرایی و نظارتی رژیم حقوقی بین المللی حفاظت از لایه ازن
وسعه فدای اهداف توسعه می شد و بی توجهی به حل مشکلات محیط زیستی را اینگونه توجیه میکردند که دولتهای توسعه یافته محیط زیست را برای اهداف توسعه خود تخریب کرده اند و بعد به فکر حفاظت از محیط زیست افتادند. با این دیدگاه بدیهی است که دولت های در حال توسعه تمایلی به پیوستن به رژیم حفاظت از لایه ازن نداشتند مواضع دولت های در حال توسعه در کنفرانس ریو و در مذاکرات بعدی اثبات این مدعاست. موضع برخی دولت های در حال توسعه این بود که به شرط دریافت کمک مالی و فنی برای تامین هزینه های مازاد ناشی از تغییر فناوری و برای انطباق با تعهدات در رژیم ازن مشارکت خواهند کرد. بنابراین دولت های توسعه یافته به این مطالبات توجه نشان دادند و کمک فنی و مالی به یکی از ارکان این رژیم تبدیل شد. [3]
[1] – Aleana M, porras , the Rio Declaration : Anew 13asis Basis for International Co-operation , Review of European community and International Environmental law, vol .1 , No.3, (1992) , 245 – 253 , p.249.
[2] – در سال 1986 کشورهای در حال توسعه فقط 15% از مواد کاهش دهنده لایه ازن را در جهان مصرف می کردند در صورتی که در سال 1991 این سهم به 20% رسید.
[3]– Elli Louka , International Environmental law: fariness , Effectiveness , and world order , 1st , ed , cambrige university press , 2006 , canbnifg.pp.28-30
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
بررسی سازوکار اجرایی و نظارتی رژیم حقوقی بین المللی حفاظت از لایه ازن
