سایت مرجع دانلود پایان نامه - تحقیق - پروژه

موقعیت میوه و سبزی های تازه از یک تمایل جهانی به سوی غذای طبیعی تازه که پنداشته می شود نسبت به غذاهای فرایند یافته و حیوانی دارای مواد شیمیایی افزاینده ی کمتری هستند، سود می برد. احساس جامعه نسبت به غذاهای فرایند یافته بر این است که روی صنعت باغبانی فشار وارد شود تا فرآورده ها حالت تازگی و طبیعی خودشان را از راه استفاده از مواد شیمیایی مصنوعی در طول تولید و پس از برداشت نگه دارند. به هر حال از آنجایی آنها سیستم بیولوژیک زنده هستند، پس از برداشت از بین می روند. آهنگ از بین رفتن به میزان زیادی در میان فرآورده ها متفاوت است و روی هم رفته بستگی به آهنگ متابولیسم آنها دارد ولی برد بسیاری از آنها سریع است. به هر حال با افزایش مناطق دور دست تولید از مراکز جمعیت در کشورهای در حال رشد و رشد یافته، زمان جابجایی از مزرعه به بازار زمان شایان توجهی است. بنابراین زنجیر پیشرفته بازار رسانی که تقاضا برای فرآورده را افزایش می دهد نیز به فناوری های پس از برداشت را ایجاد کرده است تا کیفیت فرآورده برای مدت طولانی حفظ شود(راحمی ۱۳۸۶).
توت فرنگی یکی از بی نظیرترین ریزمیوه های مناطق معتدله است که در دهه های اخیر در زمره تولیدات مهم و تجاری نیز قرار گرفته است این محصول به دلیل عطر ، طعم و محتویات سرشار از ویتامین آن به خوبی شناخته شده و جایگاه خود را در رژیم عذایی میلیون ها نفر در جهان پیدا کرده است(فاطمی و همکاران ۱۳۸۷).
از طرفی استفاده اصلی مردم از توت فرنگی به صورت دسر غذایی می باشد. همچنین از این میوه می توان در مربا سازی و بستنی سازی استفاده کرد می توان آن را کنسرو نمود و یا منجمد کرد (Hoges and et al, 1969).
از سوی دیگر می توان از آن به عنوان یک محصول صادراتی و با ارزش یاد کرد. افزایش تقاضای بازارهای محلی سبب شده که سیستم های مدرن تولید توت فرنگی جای سیستم های سنتی و قدیمی را بگیرد. بنابراین باید تحقیقات زیادی در این زمینه برای بهبود وضعیت تولید و عرضه این محصول در کشور انجام شود.
۱-۲ اهداف
تعیین بهترین غلظت موثر اسید سالیسیلیک در افزایش خصوصیات کمی و کیفی میوه ی توت فرنگی.
بررسی تغییرات خصوصیات کمی و کیفی میوه ی توت فرنگی توسط اسید سالیسیلیک.
مشخص نمودن اثرات فیزیولوژیکی اسید سالیسیلیک در میوه ی توت فرنگی.
۱-۳ توت فرنگی
۱-۳-۱ تاریخچه
توت فرنگی از نظر تولید، میوه، گیاهی نسبتا جدید است و تا ۲۵۰ الی ۳۰۰ سال قبل ارقامی که دارای میوه درشت یا مشابه ارقامی که امروزه مورد کشت و کار و مصرف قرار می گیرند وجود نداشت(کاشی و حکمتی ۱۳۷۰). آنچه که تا آن زمان شناخته شده بود منحصرا توت فرنگی های ریز یا توت فرنگی موسوم به جنگلی بود که صرف نظر از ریزی میوه، عطر ، طعم و مزه خاصی نداشته اند و بیشتر از نظر خواص دارویی مورد توجه بوده اند. در قرن ۴ میلادی فرانسوی ها مستقیماً آن را از جنگل به زمین زراعی منتقل کردند و از آن به عنوان یک گیاه اهمی نام می بردند. بعدها از این توت فرنگی نوعی به نام چهار فصل به وجود آمد. در سال ۱۶۲۹ توت فرنگی معروف به ویرجینیا[۱] یا اسکارلت از آمریکای شمالی به اروپا برده شد ولی به علت عدم سازگاری با شرایط محیطی نتوانست جایگزین انواع توت فرنگی جنگلی شود. در سال ۱۷۱۲، یک افسر فرانسوی به نام فریزر[۲] نوعی توت فرنگی درشت را به نام توت فرنگی شیلی از شیلی به فرانسه برد. اما این توت فرنگی پس از کاشت به ندرت میوه درشتی که در موطن اصلی مشاهده شده بود به وجود آورد. در سال ۱۷۶۶ تحقیقات روی تلاقی بین توت فرنگی شیلی و ویرجینیایی انجام گرفت که از این تلاقی نوعی توت فرنگی با میوه درشت به نام توت فرنگی آناناسا به وجود آمد. اولین ارقام قابل برداشت از این نوع توت فرنگی حدود ۳۰ سال بعد برای اولین بار در انگلستان تولید شد و کلیه ی برنام های اصلاح و گسترش این نوع توت فرنگی در جهان بر اساس خصوصیات اولین ارقام اصلاح شده انگلیسی پی ریزی شد. اکنون که ۲۰۰سال از به وجود آمدن آناناسا می گذرد هزاران رقم مختلف از این نوع پروشل یافته اند که از نظر فرم و صفات کیفی تنوع فوق العاده زیادی نشان می دهند و به طور کلی خواص ارثی دو نوع توت فرنگی وحشی آمریکایی یعنی فراگار یا ویرجینیا و فراگاریا شیلونسیس را دارند. در ایران متاسفانه هیچ گونه مطالعه ای بر روی انواع توت فرنگی وحشی موجود انجام نشده وسابقه ای نیز در جهت اصلاح ارقام جدید توت فرنگی وجود ندارد. به نظر می رسد که اولین رقم اصلاح شده در زمان صدارت اتابک اعظم از فرانسه به ایران وارد شد و به همین دلیل یکی از ارقام بسیار قدیمی ایران به نام اتابکی خوانده می شود(کاشی و حکمتی ۱۳۷۰). طی ۳۰ سال ارقام متعددی توسط بخش خصوصی و دولتی مورد مطالعه قرار گرفته اند و ارقام مناسب و پرمحصول در کنار ارقام قدیمی تر مانند اتابکی انتخاب گردیده است. با وجود این عدم هماهنگی علم فن آوری و تخصص به ویژه در امر پرورش توت فرنگی باعث شده است که میزان عملکرد و مرغوبیت محصول تولیدی همچنان در سطح پائینی باقی بماند. در قرن اخیر توسعه سردخانه های پیشرفته استفاده از پلاستیک های مناسب جهت بسته بندی، تجاری شدن روش تکثیر ریزازدیادی و تولید توت فرنگی های مقاوم به بیماری های مختلف باعث تحولات گسترده ای در پرورش و صنعت تولید توت فرنگی گردیده است(تهرانی فر، ۱۳۸۹).
۱-۳-۲ گیاهشناسی
توت فرنگی از تیره گل سرخیان و از جنس فراگاریا (fragaria ananasa)

می باشد. گیاهی علفی است چون می تواند به وسیله ساقه های نابجا تقسیم شود گیاه حالت دائمی پیدا می کند. اهلی ترین واریته توت فرنگی از تلاقی فراگاریا شیونسیس و فراگاریا ویرجینیا می باشد که فرا گاریا آناناسا نامیده می شود. زمان کاشت آن بسته به محل در پاییز یا بهار می باشد. به طور کلی واریته های آن ممکن است بهاره یا همیشه بار (چهار فصل) باشند. در مناطق سردسیر معمولا گیاه در بهار کشت می گردد مگر این که ریشه در کاشت پائیزه قبل از سرد شدن هوا قادر به تثبیت و پایدار کردن خود باشد. توت فرنگی گیاهی چند ساله است که در سال دوم کشت شروع به باردهی می کند.واریته ها در ویژگی باردهی متفاوت هستند.بعضی از آنها همیشه بار(۴ فصل) و بعضی سالی یکبار میوه می دهند. این گیاه در شرایط آب و هوایی مختلف رشد می کند و محصول خوبی می دهد ولی برای حداکثر رشد و نمو و باردهی نیاز به حداقل ۷ ماه آب و هوای مساعد و بدون نوسان دارد.بنابراین می توان آن را در اکثر مناطق ایران کشت کرد. البته یخبندان های شدید و سرمای دیررس بهاره و همچنین شدت باد، دامنه ی کشت این گیاه را محدود می کند. ضمنا آب و هوای گرم و مرطوب باعث آلودگی گیاه به بیماری های قارچی شده و میوه عطر و طعم مطبوع خود را از دست می دهد. علاوه بر شرایط طبیعی مناسب، انتخاب واریته سازگار با منطقه مورد نظر اهمیت دارد. میزان عملکرد و کیفیت توت فرنگی بسته به نوع واریته تحت تاثیر شرایط محیط می باشد و علاوه بر این در سال های مختلف متغیر است. از نظر نیاز سرمایی جزء گیاهان کم نیاز به سرما تقسیم بندی می شود به طوری که در ۲۰۰ تا ۴۰۰ ساعت دمای کمتر از ۷ درجه نیاز سرمایی و ناچیز آن منتفی می گردد. سطحی بودن ریشه ها که معمولا تا عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری خاک توزیع می شوند گیاه را حساس به کم آبی می کند(sharma .R, 2002). توت فرنگی یک گیاه نهان دانه، دو لپه و جدا گلبرگ است و دارای یک ساقه مرکزی یا طوقه بوده که برگ ها، ریشه ها، دانه ها (استولون) و گل آذین ها از آن شروع به آغازیدن می کنند، تکثیر آن از طریق استولون یا دانه صورت می گیرد(Darnell et al, ۲۰۰۳).
روش های تکثیر توت فرنگی: به طور کلی توت فرنگی به دو روش جنسی و غیرجنسی تکثیر می یابد:
– جنسی (کاشت بذر): ازدیاد توت فرنگی به روش کاشت بذر، مخصوص واریته هایی است که به طور طبیعی تولید ساقه های رونده نمی کنند و همچنین واریته هایی که ساقه رونده کمی داشته باشند و بدین طریق نمی توان آنها را از طریق از روش ازدیاد بذری استفاده کرد(Sharma.R, 2002).
– غیرجنسی: یکی از ساده ترین روش های ازدیاد توت فرنگی روش تقسیم بوته می باشد در این طریق بوته هایی را که خوب رشد کرده و قوی هستند پس از خارج کردن از زمین به چند بوته کوچک تر تقسیم می کنند که هر کدام دارای مقداری ریشه می باشند. و سپس آن را در محل اصلی نشاء می کنند. روش دیگر تکثیر غیرجنسی، ازدیاد به وسیله ساقه های رونده می باشد. این روش بیشتر از روش های دیگر مرسوم است. در این روش پس از ظاهر شدن و ریشه دار شدن ساقه های رونده آنها را در خرداد ماه یا آخر تابستان از بوته مادری جدا کرده و در محلی سایه آفتاب نشاء می کنند و سپس در فصل پائیز بوته های انتخابی را به زمین اصلی انتقال می دهند از این طریق هر بوته می تواند ۱۰۰ بوته جدید تولید کند ولی فقط ۲۰ الی ۴۰ بوته حاصل از نظر کیفی قابل استفاده می باشند(Sharma.R, 2002).
1-3-3 ارقام
باغداران و گلخانه داران در ایران ارقام متفاوت وارداتی را کشت و کار می کنند. کف این ارقام تفاوت های بسیار زیادی با هم دارند. انتخاب ارقام توت فرنگی تحت کنترل عوامل متعددی است که در این خصوص می توان به درشتی میوه، سفتی یا نرمی بافت میوه، رنگ، طعم مناسب بودن جهت فرایند، سازگاری با شرایط محیطی، مقاومت نسبی در برابر امراض، موقعیت بازار و خواسته مصرف کننده اشاره کرد. همچنین ارقام مورد کاشت باید خصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژیکی لازم از نظر رسیدن همزمان میوه و برداشت مکانیکی را داشته باشد. از واریته های مهم که در آمریکا بیشترین سطح زیر کشت را دارند می توان چندلر، سلوا، توتم ، بنتون و هودرا نام برد. در لهستان که بزرگترین تولید کننده توت فرنگی در اروپا و بزرگترین صادر کننده ی توت فرنگی منجمد در جهان می باشد. واریته سنگاسنگان عمده ترین واریته می باشد(Sharma.R, 2002).
1-3-4 اهمیت اقتصادی و وضعیت تولید توت فرنگی در جهان و ایران
با توجه به آمار منتشر شده توسط فائو کل تولید توت فرنگی در دنیا ۷/۱ میلیون تن در سال ۱۹۹۶ به ۸/۳ میلیون تن در سال ۲۰۰۹ رسیده است. آمریکا بزرگترین تولید کننده توت فرنگی به دو شکل تازه خوری و فرآوری شده در دنیا می باشد. ۲۵ درصد از محصول آمریکا برای مصارف انجمادی استفاده می گردد. چین دومین کشور تولید کننده دنیا به شمار می رود که حدود ۷۰ درصد تولیدش به مصرف تازه خوری می رسد. چین در سالهای اخیر در زمینه تولید این محصول رشد خیره کننده داشته و امروزه یکی از مهمترین تولید کنندگان توت فرنگی دنیا است. کشور اسپانیا مقام سوم تولید جهان را به خود اختصاص داده و از لحاظ صادرات برای تازه خوری، مقام اول جهانی را دارا می باشد. در سال ۲۰۰۹ میزان صادرات اسپانیا به ۲۲۸۳۴۵ تن توت فرنگی تازه رسید و آمریکا با ۱۰۲۴۷ تن رتبه دوم صادرات این محصول را به دست آورد(FAO,2010).
طبق آمار سال ۱۳۹۰ سطح زیر کشت توت فرنگی در ایران ۳
۸۰۰ هکتار و میزان کل تولید توت فرنگی ۴۷۰۰۰ تن با میانگین عملکرد ۱۰ تن در هکتار بوده است که بیشترین سطح زیر کشت ۲۸۰۰ هکتار و بیشترین تولید ۳۳۰۰۰ تن مربوط به استان کردستان می باشد. به عبارتی کردستان حدود ۷۵% سطح زیر کشت و ۸۰% تولید توت فرنگی کشور را در اختیار دارد. در حالی که هیچگونه صنایع تبدیلی و فرآوری توت فرنگی در این استان موجود نمی باشد. پس از آن تولید استان مازندران ۳/۸% و استان گلستان ۷/۶% می باشد و در سایر استان ها تولید توت فرنگی ناچیز است. بنا به سالنامه آمار بازرگانی خارجی صادرات توت فرنگی (تازه) در سال ۱۳۷۷ به میزان ۸/۵۱ تن بوده(FAO,2010).
1-4 عوامل موثر بر دوام و کیفیت توت فرنگی در پس از برداشت
۱-۴-۱ عوامل موثر دوره پرورش
با توجه به تمام موارد مثبت در میوه توت فرنگی اعم از طعم، مزه و ارزش اقتصادی اما عمر پس از برداشت کوتاه این محصول همچنین فسادپذیری بالای توت فرنگی مواردی است که تولید کنندگان را مجبور به عرضه سریع محصول نموده است. دلیل فسادپذیری بالای میوه ی توت فرنگی را رطوبت و مواد غذایی بالای آن می دانند. هر چند که فعالیت تنفس بالای این محصول در دوران پس از برداشت مهم ترین عامل کاهش عمر انباری آن می باشد(De Souzaand et al,1999). به منظور افزایش عمر انباری این محصول تنها توجه به نکات پس از برداشت کافی نیست بلکه باید در ابتدا شرایط پیش از برداشت را مورد توجه قرار داد. در این خصوص عوامل متعددی را باید موردتوجه قرار داد که در این خصوص می توان به موارد زیر اشاره کرد(Sharma.R, 2002).
1-4-1-1 نور
در ارقام بهاره، طول روز در گل انگیزی و تشکیل گل و نیز در تشکیل ساقه های رونده تاثیر دارد. هنگامی که در اواخر فصل رشد، طول روز به کمتر از ۱۴ ساعت می رسد و با خنک شدن هوا، گل انگیزی در ارقام بهاره آغاز می گردد. اما برای تشکیل گل در ارقام همیشه بار طول روز تاثیر ندارد و گل انگیزی در روزهای بلند و کوتاه انجام می گیرد. تشکیل ساقه های رونده در طول روز بلندتر از ۱۴ ساعت و در دمای بالا انجام می گیرد. بین تشکیل گل و ساقه های رونده رقابت وجود دارد. با افزایش طول روز تشکیل و رشد ساقه های رونده نیز بیشتر گردیده و در طول روز ۱۶ ساعت به حداکثر می رسد(جلیلی مرندی،۱۳۸۶).
۱-۴-۱-۲ دما
یکی از عوامل محدود کننده ی رشد بوته های توت فرنگی، دمای محیط می باشد. بوته های توت فرنگی دماهای بیش از حد بالا و یا سرماهای شدید را تحمل نمی کنند و مناسب ترین دما برای رشد و نمو بوته ها در حدود ۲۶-۲۰ در جه ی سانتی گراد می باشد (جلیلی مرندی،۱۳۸۶). البته برخی از ارقام توت فرنگی به طور استثنا سرمای شدید را تحمل می کنند. ارقام وحشی توت فرنگی و یا ارقام تجاری که برگ های سبز تیره دارند، گرمای شدید را تحمل می کنند. سرمای زمستان هنگامی به بوته ها آسیب می رساند که بعد از یک دوره یخبندان، هوا گرم می شود و به ویژه در این شرایط بوته های ضعیف از بین می روند(جلیلی مرندی،۱۳۸۶).
۱-۴-۱-۳ رطوبت نسبی