سایت مرجع دانلود پایان نامه - تحقیق - پروژه

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته منابع طبیعی (M. Sc)

 

 

گرایش: جنگل شناسی و اکولوژی جنگل

 

 

 

عنوان:

 

بررسی شرایط رویشگاهی بادام کوهی در ذخیره گاه جنگلی کلم شهرستان بدره

 

 

 

استاد راهنما:

 

دکتر علی رستمی

 

 

 

تابستان ۱۳۹۳

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                            صفحه

 

چکیده ۱

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

۱-۱- بیان مساله. ۳

 

۱-۲- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ۴

 

۱-۳- سؤالات تحقیق ۵

 

۱-۴- اهداف. ۵

 

۱-۵- تعاریف و کلیات. ۶

 

۱-۶- جمع بندی و جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق ۱۲

 

فصل دوم: مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق

 

۲-۱- مرور منابع. ۱۴

 

۲-۱-۱- بررسی پژوهش‌های انجام شده در داخل کشور. ۱۴

 

۲-۱-۲- بررسی پژوهش‌های انجام شده در خارج از کشور. ۱۹

 

فصل سوم: مواد و روش‌ها

 

۳-۱- مواد و روش‌ها ۲۲

 

۳-۱-۱- مواد. ۲۲

 

۳-۱-۱-۱- رویشگاه زاگرس. ۲۲

 

۳-۱-۱-۲- زیست بوم استان ایلام. ۲۲

 

۳-۱-۱-۳- منطقه مورد مطالعه. ۲۳

 

۳-۱-۱-۴- اقلیم. ۲۳

 

۳-۱-۱-۵- زمین‌شناسی ۲۵

 

۳-۲- روش انجام تحقیق ۲۶

 

۳-۲-۱- تهیه نقشه‌های عوامل فیزیوگرافی ۲۶

 

۳-۲-۲- نمونه‌بردای خاک ۲۷

 

۳-۲-۲-۱- آزمایشات خاک ۲۸

 

۳-۲-۳- جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه. ۲۸

 

۳-۲-۴- متغیر‌های مورد بررسی ۲۸

 

۳-۲-۵- روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها ۲۹

 

فصل چهارم: نتایج

 

۴-۱- نتایج ۳۱

 

۴-۱-۱- تهیه نقشه عوامل فیزیوگرافی ۳۱

 

۴-۲- تهیه نقشه شبکه آماربرداری ۳۳

 

۴-۳- پوشش گیاهی ۳۴

 

۴-۴- مشخصات رویشی توده مورد مطالعه. ۳۴

 

۴-۴-۱- آنالیز همبستگی میان خصوصیات رویشی ۳۷

 

۴-۵- بررسی مشخصه‌ های کمی و کیفی بادام کوهی تحت تأثیر عوامل فیزیوگرافی: ۳۸

 

۴-۵-۱- ارتفاع از سطح دریا ۳۸

 

۴-۵-۲- جهت‌های جغرافیایی ۳۹

 

۴-۵-۳- شیب دامنه. ۴۰

 

۴-۶- وضعیت خاک منطقه مورد مطالعه. ۴۲

 

۴-۶-۱- بررسی وضعیت خاک در طبقات مختلف ارتفاعی ۴۲

 

۴-۶-۲- بررسی وضعیت خاک در جهت‌های مختلف جغرافیایی ۴۲

 

۴-۶-۳- بررسی وضعیت خاک در شیب‌های مختلف. ۴۳

 

۴-۶-۴- ضریب همبستگی بین متغیر‌های رویشی و خصوصیات خاک ۴۴

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

۵-۱- بحث و نتیجه گیری ۴۷

 

۵-۲- پیشنهادات. ۴۹

 

منابع. ۵۰

 

فهرست جدول‌ها

 

عنوان.              صفحه

 

۱۰

 

۱۱

 

جدول ۴-۱- لیست فلورستیک گونه‌های گیاهی منطقه مطالعاتی ۳۴

 

جدول ۴-۲- نتایج اندازه‌گیری مشخصه‌‌های رویشی توده بادام کوهی ۳۵

 

جدول ۴-۳- آنالیز همبستگی میان پارامتر‌های رویشی بادام کوهی منطقه مورد مطالعه. ۳۷

 

جدول ۴-۴- نتایج تجزیه و تحلیل مشخصه‌ های رویشی بادام کوهی در ارتباط با طبقات مختلف ارتفاعی  ۳۸

 

جدول ۴-۶- نتایج تجزیه و تحلیل مشخصه‌ های رویشی بادام کوهی در ارتباط با جهت‌های جغرافیایی  ۳۹

 

جدول ۴-۷- مقایسه‌ی میانگین تأثیر عامل جهت دامنه بر مشخصه‌ های کمی بادام کوهی ۴۰

 

جدول ۴-۸- نتایج تجزیه و تحلیل مشخصه‌ های رویشی بادام کوهی در ارتباط با درصد شیب   ۴۱

 

جدول ۴-۹- مقایسه‌ی میانگین تأثیر عامل شیب بر مشخصه‌ های کمی بادام کوهی ۴۱

 

جدول ۴-۱۰- مقایسه مشخصه‌ های خاک در طبقات مختلف ارتفاعی ۴۲

 

جدول ۴-۱۱- مقایسه مشخصه‌ های خاک در جهات جغرافیایی ۴۳

 

جدول ۴-۱۲- مقایسه مشخصه‌ های خاک در شیب‌های مختلف. ۴۴

 

جدول ۴-۱۳- ضریب همبستگی بین مشخصه‌ های رویشی و خصوصیات خاک ۴۵

 

فهرست شکل‌ها

 

عنوان.              صفحه

 

شکل ۱-۱- نمایی از درختچه بادام کوهی در منطقه مورد مطالعه (ذخیره‌گاه بادام کلم بدره) ۹

 

شکل ۳-۱- موقعیت منطقه مورد مطالعه در کشور، استان و شهرستان. ۲۳

 

شکل ۳-۲- آمبروترمیک حوزه کلم (ایستگاه هواشناسی ایلام طی دوره‌ی آماری ۱۳۹۲-۱۳۷۰) ۲۵

 

شکل ۳-۳- نمایی از نمونهبرداری خاک در رویشگاه مورد مطالعه. ۲۷

 

شکل ۴-۱- نقشه مدل رقومی ارتفاعی (DEM) منطقه مورد مطالعه. ۳۱

 

شکل ۴-۳- نقشه کلاسه‌های شیب در منطقه مورد مطالعه. ۳۲

 

شکل ۴-۴- نقشه جهات جغرافیایی در منطقه مورد مطالعه. ۳۲

 

شکل ۴-۵- شبکه آماربرداری ۲۰۰×۲۰۰ متر و نحوه قرارگیری پلاتها ۳۳

 

شکل ۴-۶- جانمایی قطعات نمونه آماربرداری بر روی تصاویر ماهوار‌ه‌ای Google Earth. 33

 

شکل۴-۷- تعداد در هکتار گونه بادام کوهی در قطعات نمونه منطقه مورد مطالعه. ۳۶

 

شکل۴-۸- تعداد در طبقات قطری تاج گونه بادام کوهی در منطقه مورد مطالعه. ۳۶

 

شکل ۴-۹- تعداد در طبقات ارتفاعی گونه بادام کوهی در منطقه مورد مطالعه. ۳۶

 

شکل ۴-۱۰- رابطه رگرسیونی بین قطر تاج و ارتفاع درختچه‌های بادام کوهی در منطقه مورد مطالعه ۳۷

 

فهرست نمودارها

 

عنوان.              صفحه

 

نمودار ۴-۱- مقایسه‌ی میانگین تأثیر عامل ارتفاع از سطح دریا بر مشخصه‌ های کمی بادام کوهی  ۳۹

 

نمودار ۴-۲- مقایسه‌ی میانگین تأثیر عامل جهت دامنه بر مشخصه‌ های کمی بادام کوهی ۴۰

 

نمودار ۴-۳- مقایسه‌ی میانگین تأثیر عامل شیب بر مشخصه‌ های کمی بادام کوهی ۴۱

 

نمودار ۴-۴- مقایسه مشخصه‌ های خاک در طبقات مختلف ارتفاعی ۴۲

 

نمودار ۴-۵- مقایسه مشخصه‌ های خاک در جهات جغرافیایی ۴۳

 

نمودار  ۴-۶- مقایسه مشخصه‌ های خاک در شیب‌های مختلف. ۴۴

 

نمودار ۴-۷- ضریب همبستگی بین مشخصه‌ های رویشی و خصوصیات خاک ۴۵

 

چکیده

 

در این مطالعه، ذخیره‌گاه بادام کوهی (Amygdalus Arabica Olive) منطقه کلم شهرستان بدره در استان ایلام که یک دخیره گاه تیپیک می‌باشد، مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا در منطقه، محدوده ذخیره‌گاه بادامک، شناسایی و پلیگون آن به ‌صورت رقومی بسته شد. در داخل محدوده‌‌های مشخص شده شبکه آماربرداری به ابعاد ۲۰۰×۲۰۰ متر به‌ صورت منظم- سیستماتیک تصادفی طراحی و برای اندازه‌گیری درختچه‌ها و از قطعات نمونه دایره‌ای شکل با مساحتی به روش حداقل سطح تعیین گردید. نتایج اندازه گیری مشخصه‌ های کمی و کیفی نشان داد که این مشخصه‌ ها در حال نوسان بوده و برای بررسی وضعیت خاک رویشگاه مورد مطالعه، برخی مشخصه‌‌های فیزیکی و شیمیایی خاک از قبیل بافت خاک، ماده آلی، کربن آلی، اسیدیته، نیتروژن کل، وزن مخصوص ظاهری و هدایت الکتریکی (Ec) در مرکز هر قطعه نمونه مورد اندازه ­گیری و مطالعه قرار گرفت. مقایسه میانگین‌ها در ارتباط با مشخصه ارتفاع از سطح دریا نشان داد که در ارتفاعات پائین منطقه مورد مطالعه که اکثراً در داخل دره واقع شده بودند (طبقه ارتفاعی ۱۰۰۰-۹۰۰ متر)، تعداد درختچه­ها، تعداد جست­ها و وضعیت شادابی دارای میانگین بیش‌تری بوده و بالعکس در ارتفاعات بالاتر (طبقه ارتفاعی ۱۲۰۰-۱۱۰۰ متر) میانگین ارتفاع درختچه­ها و قطر تاج بیش‌تر بوده است. در ارتباط با عامل فیزیوگرافی جهت دامنه نتایج نشان داد که در جهت­‌های شرقی منطقه مورد مطالعه، تعداد درختچه­ها، تعداد جست­ها و ارتفاع و قطر تاج آنها دارای میانگین بیش‌تری بوده و در جهت­‌های شمالی وضعیت شادابی درختچه­ها نسبت به دیگر جهت‌ها بهتر بوده است. نتایج بررسی خصوصیات کمی و کیفی بادام کوهی در شیب­‌های مختلف نشان داد که در طبقات شیب ۶۰-۴۵ درصد بیش‌‌ترین تعداد درختچه و تعداد جست گروه دیده می­شود و در مناطق کم شیب از تعداد درختچه کاسته می­شود. در کلاسه‌‌های شیب ۴۵-۳۰ درصد ارتفاع، قطر تاج و وضعیت شادابی درختچه­‌های بادام کوهی از میانگین بالاتری برخوردار است.

 

با توجه به نتایج ضریب همبستگی پیرسون، تعداد درختچه­ها و قطر تاج آنها با ماده آلی خاک در سطح ۵ درصد دارای همبستگی مثبت و معنی­دار می‌باشد. همچنین بین تعداد درختچه­ها و تعداد جست گروه­ها با نیتروﮊن کل به ترتیب در سطح احتمال ۱ درصد و ۵ درصد همبستگی مثبت و معنی دار وجود دارد. مشخصه­‌های کمی و کیفی درختچه­‌های بادام کوهی با مشخصه­‌های خاک از جمله اسیدیته، درصد شن، ماده آلی و نیتروﮊن کل رابطه مثبت و با مشخصه­‌های خاک از جمله درصد رس و سیلت رابطه منفی وجود دارد، هر چند معنی دار نمی­باشند.

 

کلمات کلیدی: بادام کوهی، عوامل فیزیوگرافی، ذخیره‌گاه کلم، شهرستان بدره

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

۱-۱- بیان مساله

 

استان ایلام دارای ۶۴۱۶۶۷ هکتار جنگل و ۱۱۴۶۲۸۰ هکتار مرتع می‌باشد که در مجموع بیش از ۸۷ درصد استان را عرصه­‌های منابع طبیعی تشکیل می­دهد، این مقدار برابر ۴% جنگل‌ها و ۱% مراتع کشور و همچنین ۱۰% سطح جنگل‌ها و ۶% مراتع زاگرس می‌باشد. ۶۶ درصد جنگل‌‌های استان را جنگل تنک تشکیل می­دهد و جزء جوامع جنگلی مناطق خشک و نیمه‌خشک سلسله جبال زاگرس بوده و تیپ غالب آن را گونه بلوط ایرانی با ۹۰%، گونه پسته وحشی ۶% و ۴% بقیه را بادام کوهی، داغداغان، کیکم، بادامک و غیره را شامل می‌شود. از جمله گونه­‌های نادر گیاهی استان ایلام می­توان به مورد، بادام، بادامک، گلابی وحشی، سماق، ارغوان، لرگ، زربین و. . . اشاره کرد که ذخیره­گاه‌های جنگلی استان را تشکیل می­ دهند.

 

بادام کوهی درختچه‌ای متعلق به خانواده گل­سرخیان[۱] تا ارتفاع ۶ متر، با شاخه­‌های متعدد، ایستاده و بدون کرک، سبز رنگ و استوان‌های، برگ­‌های خطی، گل‌ها به قطر ۲۵ میلی‌متر و موسم گلدهی آن اسفند تا فروردین ماه می‌باشد (مظفریان ۱۳۸۳). از نظر اکولوژیکی، جنگل‌‌های بادامک به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل بازدارنده بروز سیل در مناطق کوهستانی و تخریب اراضی و محصولات کشاورزی در بسیاری از مناطق جغرافیایی و اکولوژیکی مطرح می­باشند.

 

ذخیره‌گاه بادام کوهی منطقه کلم بدره، جزء رویشگاه‌‌های با اهمیت و از ذخایر ژنتیکی درختچه‌ای در ایران محسوب می­شود. عدم شناخت کافی از این ذخیره‌گاه مانع جدی در احیاء رویشگاه‌‌های تخریب یافته آن و برنامه ­ریزی به منظور مدیریت بهینه رویشگاه‌‌های موجود خواهد بود. بر این اساس آگاهی از نیاز رویشگاهی این گونه و تعیین مشخصه­‌های کمی و کیفی آن می ­تواند کمک شایانی برای استفاده مناسب از این گونه به همراه داشته باشد. در این راستا آگاهی از ویژگی‌های خاک رویشگاه این گونه نقش مؤثری در پیشنهاد گونه­‌های سازگار با شرایط خاک در مناطق مشابه دارد، بنابراین می­توان از نتایج این پژوهش برای اصلاح، احیاء و حفاظت پوشش گیاهی مناطق با شرایط مشابه استفاده نمود. با توجه به بومی بودن گونه بادامک، ارزش اقتصادی از نظر تولید میوه، دارویی، صنعتی و خوراکی، اهمیت اکولوژیکی و استفاده از آن در طرح‌های آبخیزداری و حفاظت و احیاء و جلوگیری از فرسایش خاک و نبود اطلاعات کافی در خصوص گونه بادامک، اقدام به انتخاب آن برای بررسی و مطالعه رویشگاهی آن در ذخیره‌گاه کلم شهرستان بدره شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش می‌تواند برای جنگل کاری موفق گونه بادامک در استان ایلام به کار گرفته شود.